Afgelopen week zat ik in de sprinter met mijn zoontje. In de buggy met z’n inboedel, alles erop en eraan. We zaten in zo’n coupé waar je alleen maar opklapstoelen hebt. Je weet wel, zo’n coupé waar dat vervelende vouwfietsuitschot (excusez le mot #sorrynotsorry) alle ruimte claimt TIJDENS DE SPITS en andere passagiers chagrijnig aankijkt als ze er langs moeten. Waarom die verdomde vouwfiets dan als je ook prima OV-fietsen hebt? Denk ook eens aan een ander. Tot zover mijn ongenoegen over de vouwfiets en alles en iedereen die dat een goed idee vindt.
Tegenover ons zat een stel vriendelijk naar mij te knikken en te turen naar de buggy. De trein reed het station binnen, dus ik stond op met m’n inboedel en rolde de buggy richting de deur. De man van het stel keek mijn zoontje aan en begon te lachen. “Kijk hem dan met z’n ogen. Wat doet dat gek heen en weer bewegen. Kijk dan, hij neemt alles in zich op. BZZZ BZZZ net een robot. HA-HA”. Al het geduld en wilskracht van die week heeft het mij gekost om niet naar deze man toe te lopen en hem een welverdiende trap op z’n smoel te verkopen. Voor het feit dat ik dat niet heb gedaan (classy as I am), heb ik een frickin award verdiend. In plaats van mijn award op te eisen, heb ik besloten er een blogpost aan te wijden. Niet alleen aan dit voorval, maar aan conflicten in general. Hoe ik daarmee omga, wat ik ervan heb geleerd (en nog steeds leer) en hoe conflictgedrag je ware kleuren toont.

I see your true colors

Bij het lezen van de titel voor deze blogpost, moest ik ineens denken aan het nummer True Colors van Cyndi Lauper.

And I see your true colors shinin’ through
I see your true colors, that’s why I love you

In dit nummer zingt ze over onzekerheden van anderen. Onzekerheden die we allemaal hebben en dat we er eigenlijk niet onzeker over hoeven te zijn, omdat die onzekerheden vaak eigenschappen zijn die ons maken tot wie we zijn. Daarom moeten we de onzekerheden omarmen en leren onszelf lief te hebben ondanks de mindere kanten. En nog meer van dat kul (lol, grapje. nee, echt). Wat ik me dan afvraag: zou ze dit ook hebben gezongen over iemand die zijn ware kleuren toont tijdens een conflict? Iemand die dirty vecht en echt alles uit de kast haalt om een ander tijdens een conflict of woordenwisseling onderuit te halen. En juist mikt op de onzekerheden van een ander om zich verheven te voelen boven de ander. Daar ligt de uitdaging. Tegen iemand zeggen dat je diegene liefhebt ondanks zijn onzekerheden is lief, maar kun je dat ook tegen iemand zeggen die zijn lelijke kanten laat zien terwijl diegene jou verbaal (of misschien zelfs fysiek) aanvalt? Sterker nog, kun je tegen jezelf zeggen dat je van jezelf houdt terwijl je lelijk doet tegen een ander?

Fighting dirty

Als ik reflecteer op mijn conflictgedrag, kan ik het typeren als de dirty kind (meaning: I fight dirty). Ik ben het type dat alles uit de kast haalt om ‘mijn tegenstander’ onderuit te halen, en dan bedoel ik ook echt alles. Het liefst druk ik als een ware button basher op alle pijnpunten die ik maar kan vinden totdat de ander uiteenspat of in elkaar zakt. Not a pretty sight. Meerdere keren betrap ik mezelf op het bewust loslaten van mijn remmingen enkel om de ander neer te halen. En eerlijk? Het voelt goed. Maar nooit lang. Toch doe ik het vaker wel dan niet. Waarom? Het ego-monster. In combinatie met een diepgeworteld verlangen om een ander te laten voelen wat ik op dat moment voel: intense pijn als gevolg van een ego die een flinke deuk heeft opgelopen. Dit conflictgedrag pas ik echter alleen toe op mijn persoonlijke leven. Op het werk ben ik (tot mijn grote spijt) quite the people pleaser. Misschien omdat ik het gevoel heb dat ik niet mezelf in vol ornaat kan zijn op het werk (maar ja, wie kan dat wel?).

Tegen iemand zeggen dat je diegene liefhebt ondanks zijn onzekerheden is lief, maar kun je dat ook tegen iemand zeggen die zijn lelijke kanten laat zien terwijl diegene jou verbaal (of misschien zelfs fysiek) aanvalt?

Het besef dat mijn huidige conflictgedrag meer kwaad doet dan goed, kwam met een andere diepgeworteld verlangen, namelijk het verlangen om mezelf te beteren (als mens, als moslim, als echtgenote, als moeder). En de gewoonte om conversaties met mezelf aan te gaan. Meestal ga ik het gesprek met mezelf aan na een conflict, wanneer ik denk de ander volledig mentaal en/of verbaal te hebben ‘uitgeschakeld’ (of zelf mentaal en/of verbaal te zijn uitgeschakeld). Dan pas dringt het tot me door. Wat was er precies gebeurd? Wat heb ik gedaan? Waarom deed ik dat? Wat heeft het mij gebracht? Een tikkeltje laat, besef ik, want the damage is done. Maar het is nooit te laat om er de wijze lessen uit te halen. Het is het minste wat ik voor mezelf en de ander kan doen. Dus hierbij de lessen die ik heb geleerd en waar ik voortdurend aan werk om mijn conflictgedrag te corrigeren for the better.

Pick your battles

Dit is misschien wel de beste les die ik heb geleerd uit het reflecteren op mijn conflicten en gedrag tijdens conflicten. Pick your battles. Bedenk goed waaraan je je energie wilt besteden. Wees niet verkwistend. Dat geldt niet alleen voor hoe je met eten en water omgaat, maar het geldt ook voor hoe je met je tijd en energie omgaat. Vraag jezelf dan af: is dit conflict je tijd en energie waard? Kan je je tijd en energie echt niet aan iets beters besteden?

Neem het voorbeeld van de man die mijn zoontje uitlacht om zijn nystagmus (oogafwijking als gevolg van albinisme). Ik had besloten dat dit het conflict niet waard was. Ook vond ik het niet waard om de beste man een lesje te geven over albinisme en wat daar allemaal bij komt kijken. Dit omdat ik vooral de trein uit wilde en mijn aansluiting moest halen. Don’t get me wrong, ik heb zeker getwijfeld of ik niet het conflict aan moest gaan. Maar wat heeft het voor zin? Wat zou het me opleveren? Een man die waarschijnlijk het woord nystagmus niet eens kan spellen to save his life on wordfeud uitleg geven over de verschillende gevolgen van albinisme in een belerende toon is niet iets waar ik mijn tijd noch energie aan wil besteden. Dus dan was het ook klaar. Van binnen wenste ik de man een fijn leven, hoopte ik dat niemand in zijn directe omgeving te maken zal krijgen met een oogafwijking and we went our separate ways.

Invent a backstory

Als je ooit een goede superheldenfilm hebt gezien, dan wordt vaak een glimp gegeven van het ontstaan van de antagonist (the bad guy. Zo. En nu heb ik je een Google search bespaard). Waarom is de film Joker bijvoorbeeld zo succesvol? Niet alleen om de belachelijk goede acteerprestaties van hoofdrolspeler Joaquin Phoenix, I’m sure, maar ook omdat bijna iedereen geïnteresseerd is in hoe the clown prince of darkness is geworden zoals hij is geworden. Vaak zijn we zelfs meer geïntrigreerd in hoe de slechterik is ontstaan dan wat de goederik allemaal doet. Wanneer je besluit dat een conflict je tijd en energie waard is, bedenk dan dat iedereen een backstory heeft voordat je ‘Yo momma’ gaat doen en een destructief pad bewandelt. En bedenk dan voor jezelf wat die ontstaansgeschiedenis van de ander zou kunnen zijn. Niet om wangedrag te rechtvaardigen, maar om te verklaren waarom diegene doet wat ie doet om jou uit je slof te laten schieten.

Wanneer je besluit dat een conflict je tijd en energie waard is, bedenk dan dat iedereen een backstory heeft voordat je ‘Yo momma’ gaat doen en een destructief pad bewandelt.

Voor mij ligt de uitdaging in het bedenken van de backstory vóórdat ik de ander pijn doe, want meestal doe ik het dus nadat het kwaad is geschied. Wat ik dan wel merk, is dat het laaiende vuur in mij dooft en mijn strijdlustigheid langzaam maar zeker verandert in empathie als ik denk aan de ontstaansgeschiedenis van de mensen die mij hebben gekwetst. Wat zou ik hebben gedaan als ik in hun schoenen stond? Hoe zou ik me hebben gevoeld? In plaats van dat ik me dan bezig ga houden met een ander laten voelen wat ik voel door diegene pijn te doen, wil ik me focussen op de pijn die de ander al ervaart zonder dat ik er een rol in heb gehad. De pijn kan zijn oorsprong vinden in de ontstaansgeschedenis, maar ook het gevolg zijn van een destructieve copingsmechanisme. De persoon in kwestie weet misschien niet beter. Pardon him. Zoals de Profeet Muhammad (vrede zij met hem) ooit zei: “Als een vriend van je vrienden zich vergist, verzin dan zeventig smoesjes (verklaringen voor zijn gedrag). Als je hart niet in staat is om dit te doen, weet dan dat de tekortkoming in jezelf zit”. Hoewel dit geen authentieke hadith (overleveringen over het doen, laten en uitspraken van de Profeet Muhammad vzmh) is, is het wel solid advice. Wijze raad waar ik mij als moslim dan ook naar wil streven.

Sorry zeggen hoeft niet (altijd), maar vergeven wel. Vergeven moet. Altijd. Als je het een ander niet kan vergeven, begin dan eerst met jezelf vergeven.

Sorry zeggen hoeft niet, vergeven wel

Opgevoed worden in een Indonesisch huishouden betekent dat beleefdheid alles is. De Indonesiërs hebben er zelfs een term voor (sopan santun) waar kinderen letterlijk voor worden afgericht om anderen (vooral ouderen) te verheven boven zichzelf, ongeacht de standpunten van die ouderen en hoe gek in hun hoofd ze (in veel gevallen) zijn. Deze opvoeding neem ik mee, maakt deel uit van wie ik ben, maar is wel toe aan een refresh-knop. Wat ik nog erger vind dan niet sorry zeggen, is sorry zeggen uit beleefdheid. Sorry zeggen omdat het moet en niet omdat je het meent. Daarom ben ik van mening dat sorry zeggen niet hoeft. Ik zit niet te wachten op de fake apologies van een ander die mij pijn heeft gedaan, want daar prik ik (en de meeste mensen) zo doorheen. Daarom ben ik zelf ook niet (meer) al te gul met mijn ‘sorry’s’. Ik kan me alleen verontschuldigen na enige bedenktijd, pas wanneer ik besef dat ik werkelijk spijt heb van mijn gedrag en met mijn verontschuldigingen een ander kan helpen in zijn proces van vergeving. Sorry zeggen hoeft daarom niet (altijd), maar vergeven wel. Vergeven moet. Altijd. Als je een ander niet vergeeft of weigert te vergeven, begin dan eerst met jezelf vergeven. Als je jezelf en anderen niet vergeeft, dan gaat het van binnen etteren en pretty soon wordt het een ziekte van het hart waar je niet van af komt. Het gevaar daarvan is dat de ziekte in je hart je kijk op het leven beïnvloedt, waarna je totaal ongevoelig gaat worden op de goede intenties van anderen en alleen het slechte ziet in mensen. Je raadt het al. Met zo’n instelling word je bitter. Vergeef daarom nog voordat de ander sorry kan zeggen of zelfs zonder dat de ander überhaupt om jouw vergiffenis vraagt.

Wat houdt vergeven in? Niet vergeten, wel loslaten. Vergeven betekent het loslaten van wrok, doemscenario’s en antipathie (negatieve gevoelens die je tegen iemand koestert). Vergeven betekent dat je alle negativiteit niet langer de boventoon laat voeren wanneer je weer oog in oog komt te staan met degene die jou pijn heeft gedaan. Het is goed zo. Je hoeft diegene niet te omarmen, niet lief te hebben ondanks zijn lelijke kanten, maar je hoeft diegene ook niet te zien als enkel zijn lelijke kanten. Er zijn namelijk meerdere kanten, ook aan jou. Vergeven betekent een nieuwe bladzijde omslaan. En de rust in je hoofd laten overwinnen.