Momguilt. Een concept dat menig moeder maar al te bekend mee is. De knagende innerlijke monoloog die je keuzes en handelingen als moeder zijnde constant in twijfel trekt en bekritiseert. Tel er ook nog eens een (online) community bij van andere moeders die overal wat op te zeggen hebben en ongevraagd advies geven. Op zich niet gek dat menig moeder er gierend gek van wordt en van zich afbijt. Nu ik weer terug ben van weggeweest op social media, ben ik dan ook dankbaar dat ik als nieuwbakken moeder die met haar neus in de poepluier valt (bij wijze van), een steeds realistischer beeld van moederschap te zien krijg. Een beeld voorbij de filters en het perfecte (moeder)wezen, een beeld dat pijnlijke herkenning oproept en een beeld van genoeg momguilt om nooit meer ergens zeker van te zijn in het leven (lekker deprimerend). Maar hoe zit het met de vaders? Ook zij hebben een nieuwe rol te vervullen, een nieuwe bal om hoog te houden en een nieuw leven om volledig zorg voor te dragen. En ook voor hen is er geen weg meer terug. Dan ben je ineens vader. Bestaat er zoiets als dadguilt? En zo ja, waarom horen we er dan zo weinig over?

Momguilt vs. Dadguilt

Voordat ik begin met schrijven, verdiep ik mij eerst ruim van tevoren in de onderwerpen waar ik over schrijf. Al helemaal wanneer het gaat om onderwerpen die een hoge maatschappelijke (ook wel persoonlijke) relevantie hebben, zoals dit onderwerp. Met verdiepen bedoel ik dan een paar kliks op Google, artikelen/boeken/stukken lezen (doorspitten) van experts of het onderwerp in kwestie, en een beetje rondvragen in m’n omgeving. Aangezien ik nu volop bezig ben met het opbouwen van mijn carrière als freelance journalist en daarbij genoeg tijd wil overhouden voor mijn gezin, moest ik de onderzoeksfase van deze blogpost inkorten tot de laatste stap: mijn omgeving lastig vallen met vervelende vragen (een favoriete bezigheid naast schrijven, eten en nadenken over eten). Ik zocht het dicht bij huis en begon mijn man te bevragen over zijn ervaringen als nieuwbakken vader. Dat gesprek ging ongeveer zo.

F: “Zeg, voel jij je weleens schuldig over het vader-zijn?”
M: “Hoezo?”
F: “Nou, of je je weleens schuldig voelt wanneer je niet bij je kind bent en iets anders aan het doen bent, bijvoorbeeld.”
M: “Jawel. Als ik iets buiten werk om doe, met vrienden of collega’s in de avond. Dan denk ik, ja, ik had ook bij jullie kunnen zijn. Ik ben ook veel liever bij jullie.”
F: “Aaaawh. Maar als je aan het werk bent, dan voel je je niet schuldig?”
M: “Nee. Ik werk toch ook voor m’n kind. Dus ik hoef niet altijd fysiek aanwezig te zijn om iets voor m’n kind te doen en veel voor hem te betekenen, zolang ik weet dat hij in goede handen is.”
F: “Ok, duidelijk.”
M: “Is er nog chocola of heb je weer alles opgegeten?”
F: *voelt zich vooral niet schuldig dat ze weer alle chocola heeft opgegeten in zijn afwezigheid*

Voor mij borrelen de gevoelens van momguilt juist het meest op wanneer ik aan het werk ben en mijn kind op de opvang zit, maar voor mijn man speelt dat dus minder een rol. Wanneer ik bij vriendinnen ben voor de nodige afleiding en een glimp van ‘de oude ik’, voel ik me bij vlagen schuldig. Maar dan denk ik niet “ik had nu ook bij mijn gezin kunnen zijn”, want op dat moment ben ik dan ook graag bij mijn vriendinnen. De momguilt knaagt pas echt aan me als ik door de gezelligheid iets later thuis ben dan ik voor ogen had. Het viel me dus op dat zowel mijn man als ik een vorm van momguilt en dadguilt ervaren, maar dan in een context die het tegenovergestelde zijn van elkaar. Maar wat ligt dan ten grondslag aan die schuldgevoelens?

“De millennial-pa is meer betrokken”

In een artikel van Fatherly vertelt een expert dat vaders van de generatie millennials (de mannen die nu dus voor het eerst vader worden of vader zijn van jonge kinderen) vaak veel meer betrokken willen zijn bij de opvoeding van hun kinderen dan de vaders van voorgaande generaties. Zo zouden de mannen van deze generatie de tijd die ze doorbrengen met hun kinderen hebben verdrievoudigd ten opzichte van de mannen van de generaties voor hen. Doordat vaders van nu meer tijd willen besteden aan hun kinderen (en het ze vaak niet lukt door andere verplichtingen), zouden ze volgens de expert een vorm van dadguilt ervaren. Daarnaast zouden ze veel reflecteren op de opvoeding die ze zelf hebben gehad en de druk ervaren om de fouten die hun ouders hebben gemaakt niet te herhalen op hun eigen kroost (herkenbaar). Toch stelt deze constatering mij niet tevreden. Vooral de vergelijking met voorgaande generaties doet me niets. Er zijn vast voldoende vaders van voorgaande generaties die net zoveel tijd met hun kroost hadden doorgebracht als de hippe vaders van nu.

Mijn zoektocht naar verheldering over dadguilt zette ik daarom voort in mijn omgeving. Zodoende ben ik terecht gekomen bij een goede vriendin die mij het een en ander kon vertellen over haar visie op dadguilt, op basis van wat zij in haar omgeving ziet gebeuren. Hieronder doe ik een poging tot het samenvatten en parafraseren van haar blik op de zaken.

“Het is fout om te denken dat dadguilt niet bestaat, alleen maar omdat je meer hoort over momguilt. Vaders kunnen net zoveel schuldgevoelens ervaren als een moeder dat doet bij de opvoeding van haar kinderen. Voor veel mannen is het niet gewoonlijk om openlijk te praten over hun gevoelens, zoals vrouwen dat in veel gevallen wel doen. Dit is al een reden waarom je minder over dadguilt hoort dan momguilt. Doordat het voor veel mannen dus moeilijk is om te praten over hun gevoelens worden deze gevoelens opgekropt en leiden de schuldgevoelens tot gevoelens van onmacht. Het begint vaak al bij de bevalling. De moeder doet al het werk om het kind op de wereld te brengen terwijl de vader als het ware ‘aan de zijlijn’ staat. Als het kind enkel borstvoeding krijgt, dan is het kind afhankelijk van de moeder. Voor veel vaders is de continue zorg voor het kind (zoals bij borstvoeding) dus minder vanzelfsprekend dan voor de moeder. Daarnaast zien we ook in veel culturen dat vaak alles wat ook maar te maken heeft met de opvoeding van de kinderen wordt afgeschoven op de moeder, dus moeder als eindverantwoordelijke. Wat blijft er dan over voor de vader als die niet gewend is initiatief te tonen in de opvoeding van de kinderen en als die niet weet hoe die moet omgaan met zijn (schuld)gevoelens?”

Het beestje bij zijn naam noemen

Ondanks de verschillende perspectieven op dadguilt die ik de laatste tijd heb opgedaan, moet ik bekennen dat ik niet veel wijzer ben geworden. Wel blijft het me intrigreren. Ik denk dat we af moeten van termen als dadguilt en momguilt, net als we af moeten van termen als ‘papa-dag’ en ‘mama-dag’ (hou op, schei uit). Laten we het beestje bij zijn naam noemen en spreken van schuldgevoel, dat we als ouders, ongeacht vader of moeder, van tijd tot tijd ervaren. Het is denk ik juist goed dat we als ouders soms ‘last hebben’ van schuldgevoel. Ik probeer het als een trigger te zien om mijn keuzes en handelingen als ouder niet zozeer te betwijfelen, maar meer te evalueren. Wat kan ik vandaag beter doen als moeder voor mijn kind? Vervolgens zet ik dat om in praktische handelingen om uit te proberen, one babystep at a time.

Vaak hoef je niet eens ver van huis te zoeken (of social media af te struinen) naar de erkenning die je nodig hebt om te beseffen dat er morgen weer een dag is.

Een van de mooiste dingen aan ouderschap is dat er met de geboorte van je kind ook een nieuwe versie van jezelf is ‘geboren’, namelijk de versie van jezelf als ouder. Daarmee leer je niet alleen met nieuwe gevoelens om te gaan – dingen die je nooit eerder hebt gevoeld- maar leer je ook op een hele andere manier naar jezelf en naar de wereld te kijken. Dit maak je niet alleen zelf mee (in de meeste gevallen), maar samen met je partner. Daarom is het zaak dat jullie elkaar een handje helpen in aspecten waarin de ander tekort komt en jullie (schuld)gevoelens naar elkaar uitspreken. Vaak helpt het al als je weet dat je niet alleen bent met je gevoelens, dat je daarin wordt erkend. En vaak hoef je niet eens ver van huis te zoeken (of social media af te struinen) naar de erkenning die je nodig hebt om te beseffen dat er morgen weer een dag is.